नयाँ लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरुको इजाजत दिने कार्यलाई हाल नेपाल राष्ट्र बैंकले रोकेको अवस्था छ ।

लघुवित्त वित्तीय संस्थाले आफ्नो सदस्य वाहेकका व्यक्तिहरुबाट बचत निक्षेप संकलन गर्न  पाउँदैन । निर्धन उत्थान लघुवित्त वित्तीय संस्था लिमिटेड र छिमेक लघुवित्त वित्तीय संस्था लिमिटेडका सीमित शाखाहरुबाट मात्र र्सवसाधारणबाट निक्षेप संकलन गर्न स्वीकृति प्रदान गरिएको छ ।

लघुवित्त वित्तीय संस्था सम्बन्धी गुनासोको सुनुवाई नेपाल राष्ट्र बैंकबाट हुन्छ । यसको लागि यस बैंकको बैंक तथा वित्तीय संस्था नियमन विभाग अन्तर्गत गुनासो सुनुवाई इकाई रहेको छ ।

लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरुका लागि एउटै प्रदेशका जिल्लाहरुमा शाखा खोल्न पाउने गरेर प्रादेशिकस्तरको र देशभर शाखा खोली कारोबार गर्न पाउने राष्ट्रियस्तरको गरी दुई कार्यक्षेत्रको व्यवस्था गरिएको छ ।

नेपाल राष्ट्र बैंकबाट इजाजतपत्र प्राप्त लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरुलाई कर्जा कारोबारको आधारमा थोक कर्जाको मात्र कारोबार गर्ने र खुद्रा कर्जाको कारोबार गर्ने लघुवित्त वित्तीय संस्था गरी दुई (२) प्रकारमा वर्गीकरण गर्न सकिन्छ । खुद्रा कर्जाको कारोबार गर्ने लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरुले मात्र विपन्न तथा न्यून आय भएका व्यक्ति र महिलाहरुलाई सदस्य बनाई कर्जा प्रवाह गर्ने गर्दछ ।

शेयरधनीहरुबाट पुँजी वापत प्राप्त रकम, सदस्यहरुबाट संकलित बचत रकम, बैंक तथा वित्तीय संस्थाबाट प्राप्त गरेको सापटी र संस्थाले गरेको नाफाबाट छुट्याइएको कोष वापतको रकम नै लघुवित्त वित्तीय संस्थाको कोषको प्रमुख स्रोतको रुपमा रहेको हुन्छ ।

लघुवित्त वित्तीय संस्थाले नेपाल राष्ट्र बैंकबाट समयसमयमा जारी गरिएको ब्याजदर र सेवा शुल्कसम्बन्धी परिपत्रले तोकेबमोजिमको ब्याजदर र सेवा शुल्क कायम गर्नुपर्ने हुन्छ । यससम्बन्धी व्यवस्थाको लागि नेपाल राष्ट्र बैंकबाट लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरुलाई जारी ‘एकीकृत निर्देशन, २०७८’ मा व्याजदर १५ प्रतिशत र सेवा शुल्क बढीमा १.५ प्रतिशत रहेको छ ।

लघुवित्त वित्तीय संस्थाले सदस्यहरूको विपन्न तथा न्यून आय भएका व्यक्तिलाई सामूहिक जमानीमा लघुउद्यम वा व्यवसाय सञ्चालन गर्न प्रतिसमूह सदस्य बढीमा रु.पाँच लाखसम्म र विगत दुई वर्षदेखि कर्जा उपभोग गरी असल वर्गमा परेका समूह सदस्यको हकमा रु.सात लाखसम्म विनाधितो लघुकर्जा र विपन्न तथा न्यून आय भएका समूहमा आबद्ध भएका वा नभएका व्यक्तिलाई स्वीकारयोग्य धितो लिई कृषि, लघुउद्यम वा व्यवसाय सञ्चालन गर्न प्रतिव्यक्ति बढीमा रु.सात लाख रुपैयाँसम्म र विगत दुई वर्षदेखि कर्जा उपभोग गरी असल वर्गमा परेका व्यक्तिको हकमा रु.१५ लाखसम्म धितो कर्जा प्रवाह गर्न सक्छ ।

लघुवित्त वित्तीय संस्थाले समूह जमानीमा विना धितो लघु कर्जा र स्वीकारयोग्य धितो लिई धितो कर्जा गरी दुई (२) प्रकारको कर्जा प्रवाह गर्न सक्छ ।

लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरूको नियमन नेपाल राष्ट्र बैंक, बैक तथा वित्तीय संस्था नियमन विभाग र सुपरिवेक्षण नेपाल राष्ट्र बैंक, लघुवित्त संस्था सुपरिवेक्षण विभागले गर्दछ । यसका लागि नेपाल राष्ट्र बैंकले छुट्टै एकीकृत निर्देशन जारी गरेको छ ।